Adrion Future 4.0, takimi i dytë i fokus grup, prezantohet strategjia rajonale e sektorit të nautikës

Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë, Tiranë, në bashkëpunim me Qendrën Mesdheu, të dy partnerë të Projektit Future 4.0, organizua më 24 janar 2019, në ambientet e Universitetit Mesdhetar të Shqipërisë, takimin e dytë i Fokusit Grupit të projektit ADRION FUTURE 4.0 për Shqipërinë. Ky takim erdhi si një iniciativë e përbashkët, pas takimit të parë që Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë Tiranë organizoi më 15 tetor 2018 në ambientet e saj.

Projekti ka për qëllim hartimin, vlerësimin dhe validimin e një Modeli Inovativ të një Udhërrëfyesi Teknologjik dhe Mësimit të Zgjuar, i zhvilluar dhe i shpërndarë nga konsorciumi për të trajtuar diversifikimin në trajektoret e zhvillimit rajonal dhe modelet e rritjes së gjelbër dhe blu.

Këto ishin hapat e parë të një projekti bashkëpunues për kërkimin e politikave që ne duam të ndërmarrim në Shqipëri, duke bashkuar politikëbërësit, praktikuesit dhe hulumtuesit e politikave nga universiteti dhe biznesi për të eksploruar ndryshimet në aftësitë e qeverisjes dhe sistemeve të njohurive në Shqipëri.

Qëllimi kryesor i takimit ishte prezantimi i strategjisë së RIS3 të përgatitur nga Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë së Tiranës dhe ekspertët për grupet kryesore të synuara dhe aktorët kryesorë të projektit. Kjo strategji trajton situatën aktuale të sektorit në Shqipëri, pikat e forta, dobësitë, mundësitë dhe kërcënimet, si dhe kuadrin ligjor aktual për kantierin dhe zinxhirin e furnizimit logjistik.

Një tjetër pjesë e rëndësishme e rendit të ditës ishte diskutimi i rezultateve dhe praktikave më të mira të identifikuara gjatë procesit të hartëzimit dhe intervistave që personeli i CCIT zhvilloi me secilin prej pjesëmarrësve gjatë fazës së parë të zbatimit të Paketës së punës T1. Tema e fundit, por jo më pak e rëndësishme, ishte diskutimi mbi vizionin dhe rekomandimet që institucionet qeveritare mund të kenë për zhvillimin e industrisë së ndërtimit të anijeve për vitet e ardhshme.

26 ishte numri total i pjesëmarrësve, kompani që veprojnë në fushën e sektorit detar, përfaqësues nga sektori i biznesit dhe organizatat mbështetëse të biznesit dhe njerëz nga akademia dhe institutet kërkimore, njerëz me një sfond shumë të fortë profesional si inxhinierë detare, si dhe përfaqësues të tjerë nga portet kryesore shqiptare që operojnë në pjesën veriore dhe jugore të Shqipërisë.

Folësit kryesorë të programit ishin dy Shefat e Departamentit të Projekteve nga Dhomës së Tregtisë dhe Industrisë Tiranë dhe Qendra Mesdheu, respektivisht Znj. Viola Xhindi dhe Znj. Nevila Xhindi, të cilat shpjeguan se ku konsiston projekti FUTURE 4.0 dhe si ai do të përfshijë aktorët kryesorë në një qasje bashkëpunuese, duke luajtur një rol në hartimin e modelit të qeverisjes bashkëpunuese të I4.0.

Prezantimet e tyre paraprinë atë të z. Gudar Beqiraj, përfaqësues i Universitetit të Mesdheut, i cili shpjegoi rolin e Industrisë 4.0, në të cilin kompjuterët dhe automatizimi bashkohen në një mënyrë krejtësisht të re, me robotikë të lidhur në distancë me sistemet kompjuterike, të pajisura me algoritme të mësimit të makinerive që munden të mësojnë dhe kontrollojnë robotikën me shumë pak të dhëna nga operatorët njerëzorë, prezantoi atë që quhet “fabrika e zgjuar”, në të cilën sistemet kibernetike monitorojnë proceset fizike të fabrikës dhe marrin vendime të decentralizuara. Sistemet fizike bëhen Internet i Gjërave, komunikojnë dhe bashkëpunojnë si me njëri-tjetrin ashtu edhe me njerëzit në kohë reale përmes rrjetit pa tel. Ai gjithashtu shpjegoi se qëllimi i takimit, i cili nuk ishte për të dhënë përgjigje në këtë fazë, por më tepër për të identifikuar pyetjet më të rëndësishme për të eksploruar, duke synuar:

1) Nxitjen e diskutimit midis hulumtuesve, praktikuesve universitarë, krijuesve të politikave dhe biznesit të interesuar për ndikimet e 4IR, në veçanti për implikimet për Shqipërinë;

2) Eksplorimin e kërkimit dhe literaturës aktuale për të ndërtuar një hipotezë kërkimore dhe sugjerimin e disa përkufizimeve kyçe;

3) Sugjerimin e fushave kyçe për hetime të mëtejshme;

4) Të informojë bashkë-projektimin e një projekti kërkimor bashkëpunues për të studiuar ndryshimet në aftësitë e qeverisjes dhe sistemeve të njohurive në Shqipëri.

Znj. Viola Xhindi, Drejtor i Departamentit të Projekteve të Dhomës së Tregtisë, shpjegoi se ku është fokusuar Strategjia Rajonale Shqiptare për Industrinë 4.0. Ajo vlerësoi zinxhirin e furnizimit logjistik të anijeve dhe nautikës, duke synuar hartimin e një modeli të Industrisë 4.0 për të rritur konkurrencën e sektorit detar në Shqipëri.

Analizat filluan nga njohja e rrezikut të shpërfilljes së potencialit të inovacionit në zonat e zinxhirit të furnizimit logjistik të anijeve, për shkak se shpesh ekziston një paragjykim mbi politikën e inovacionit në këtë sektor.

Pas kësaj, u bë një analizë më e thellë e koncepteve të RIS3 që lidhen me specializimin e mençur. Ekspertja e kontraktuar nga Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë, (Tiranë), Zj.Manjola Duli shpjegoi se: “Në këtë strategji përcaktojmë sistemet e dijes si ndërveprim të hulumtimit, inovacionit, arsimit të lartë, qytetarëve, biznesit dhe njohurive profesionale. Këto ndërveprojnë në mënyrë që të prodhojnë, ofrojnë, kërkojnë dhe përdorin njohuritë për të mbështetur zhvillimin e politikave publike. Në thelbin e tij, ky dokument është një lidhje midis I4.0 dhe politikës, se si njohuria mund të luajë një rol për të bërë maksimumin e kësaj lidhjeje.

Ky dokument diskutimi (dokumenti i strategjisë) është një eksplorim i nivelit të lartë të temave të përshkruara shkurtimisht për të identifikuar fushat specifike për hetime të mëtejshme. Pyetjet udhëzuese për këtë prezantim janë:

• Cilat janë elementët kryesorë të industrisë 4.0?
• Çfarë thotë literatura në lidhje me ndikimin e këtij revolucioni në shoqëritë dhe ekonomitë, dhe në veçanti në zinxhirin e furnizimit logjistik të anijeve në Shqipëri?
• Çfarë thotë literatura në lidhje me sfidat për qeverisjen e Shqipërisë dhe mënyrat se si dija mund të informojë politikat gjatë industrisë 4.0?
• Cilat janë pyetjet dhe temat që dalin nga intervistat e bizneseve?

Përgjigjja nuk mund të lihet vetëm tek institucionet shtetërore, por kërkon angazhim aktiv të qytetarëve, sektorit privat, akademisë dhe shoqërisë civile në Shqipëri.

Megjithatë, kjo zbuloi se qasja e industrisë 4.0 përmban disa elementë premtues për të nxitur dhe mbështetur aktivitetet inovative në zinxhirin e furnizimit logjistik të anijeve në Shqipëri, por është ende në fazën fillestare të zhvillimit dhe larg nga të paturit e një strategjie të vërtetë të industrisë 4.0.

U argumentua se aftësitë e forta të sistemeve të njohurive janë të rëndësishme për rritjen e ekonomisë dhe institucioneve të shekullit të 21-të. Ka fokus të kufizuar dhe rritje në aftësitë e sistemeve të njohurive në rajon dhe në Shqipëri. Kjo prirje përkeqëson pabarazitë që përshkojnë zhvillimin global. Sa i përket teknologjive blu, Shqipëria paraqet një përfshirje të dobët të palëve të interesit dhe ndërlidhjen e biznesit, hulumtimit dhe sektorit publik. Kërkimi, Zhvillimi dhe Industria Blu është e kufizuar nga teknologjitë e vjetruara, mungesa e skemave mbështetëse, planifikimi dhe fondet financiare sidomos nga fondet publike, edhe nga BE. Për këtë arsye, për të shfrytëzuar plotësisht avantazhet që rrjedhin nga teknologjitë blu, është e nevojshme të inkurajohet bashkëpunimi midis qendrave kërkimore dhe sektorit publik dhe privat duke u fokusuar në kërkimin dhe inovacionin, zhvillimin e grupimeve dhe transferimin e njohurive. Në këtë mënyrë, mund të jetë e mundur të krijohen vende pune dhe mundësi ekonomike të kualifikuara.

Figura 1. Karakteristikat e Revolucioneve Industriale

Prandaj, RIS3 ose S3 është në vetvete një akronim shumë SMART, duke na thënë se zhvillimi rajonal do të zhvillohet në një mënyrë që bazohet në lokacionin, hulumtimet rajonale dhe pikat e forta të prodhimit. Ai do të përfshijë të gjithë aktorët kryesorë nga biznesi, kërkimi, qeveria dhe organet e tjera civile, të cilat bazohen në hulumtime dhe në fuqitë e prodhimit, dhe që grupimi dhe sipërmarrja janë prioritete si objektiva të rëndësishme. Një nga parimet themelore të specializimit të mençur është kuptimi gjithëpërfshirës, “duke i dhënë çdo sektori një shans për të qenë i pranishëm në strategji përmes një projekti të mirë”.

Evropa është aktive në drejtimin e axhendës së RIS3, në përputhje me Evropa 2020, për ta bërë Bashkimin më konkurrues, inovativ dhe për të nxitur rritjen dhe krijimin e vendeve të reja të punës dhe ka ofruar një platformë online të specializimit të zgjuar (Platforma S3) për të ofruar këshilla, informacion dhe mbështetje për S3 strategë / krijues të politikave.

Strategjia bazohet në një rishikim të kompanive të përzgjedhura, ku ne gjithashtu kemi përfshirë reagimet nga intervistat joformale, dokumentet e kompanisë, bisedimet me ekspertët industrialë dhe konsulentët e përfshirë në industrinë 4.0. Këto kompani i përkasin segmenteve të ndryshme të transportit të industrisë; intervista me:

Liburn marina & mercury motors Albania, Kantjer-Porti i Pasha Limanit, Kaldaja shpk, Hudson, Yachting & Decortion dhe bazuar në:

• Statusin aktual teknologjik të kompanisë
• Zhvillimi i ardhshëm: Cila është politika e kompanisë në lidhje me industrinë 4.0? Cilat janë qëllimet e tyre?
• Profilet profesionale.

Figura 2. Intervistat me kompanitë

Figura 3: Produktet kyç të dala nga Intervistat e Kompanive

Znj. Viola Xhindi përfundoi takimin me disa konkluzione, në të cilat të dy partnerët do të punojnë në muajt e ardhshëm. Ajo propozoi që së bashku me krijuesit e politikave dhe përfaqësuesit e industrisë së ndërtimit të anijeve, organeve private dhe autoriteteve të portit publik të bashkohen në një seminar që CCIT planifikon të organizojë në muajt e ardhshëm. Kjo do t’i japë mundësi të gjithë pjesëmarrësve dhe përfaqësuesve për të ndarë rekomandimet e politikëbërjes mes tyre.

Projekti është bashkëfinancuar nga Programi Adriatiko-Jonian INTERREG V-B Transnational 2014-2020 I Bashkimit Europian.